TEORIA

Zapraszamy do skorzystania z naszych wydawnictw - więcej na stronie www.sklep-kierowcy.pl

1. Ocena przydatności oraz wytrzymałość środków mocujących i ształunkowych
2. Metody Mocowania
3. Kroki Właściwego Mocowania

Środki mocujące

Pas

Pas może być użyty tylko wtedy, gdy jest nieuszkodzony oraz ma czytelną etykietę Na etykiecie znajduje się wiele oznaczeń. Poniżej zaprezentowano najważniejsze z nich:

"LC" Zdolność Mocowania - jest to najwyższa siła, dla której pas może zostać użyty przy mocowaniu w układzie prostym, tj. od punktu do punktu, np. jako odciąg.
"SHF" Maksymalna Siła Napięcia - jest to maksymalna siła, która jest używana do napięcia napinacza ręcznego.
"STF" Nominalna Siła Napięcia - jest to normalna siła napinająca lub przeciwsiła na mechanizmie napinającym. Jej wartość zależy od długości dźwigni napinacza, ilości zębów i średnicy wałka.

Pamiętajmy! Na etykiecie musi być podana norma EN 12195-2 - tylko wtedy mamy pewność, że producent deklaruje zgodność z jej wymaganiami. Podanie innych norm (ISO) nie gwarantuje odpowiedniej jakości pasów napinających. Liczba przy LC określa zdolność mocowania w układzie prostym (np. LC 2500 daN, to 5000 daN w opasaniu). Istotna jest liczba podana obok LC i podanej normy. Nie dajmy się zmylić dopisywanymi na etykiecie wyższymi wartościami z komentarzem: "Stare oznaczenie" - nie ma ono nic wspólnego z obowiązującą normą. Nie płać za pas o wartości w opasaniu LC- 4000 daN tyle, ile za pas o wartości 5000 daN. Jest on mniej trwały i można nim zabezpieczyć mniejszą masę ładunku. Kolor żółty lub pomarańczowy pasa nie gwarantuje jego zdolności mocowania. Trzeba sprawdzić na etykiecie jak jest naprawdę! Ilość kresek na taśmie może, ale nie musi, wskazywać zdolności mocowania. Często producent oznacza pas 5 kreskami (co sugeruje LC 5000 daN, a LC wynosi 4000 daN). Sprawdź na etykiecie! Sprawdź czy dźwignia napinacza jest zabezpieczona przed samoczynnym otwarciem. Pociągnij za rączkę całkowicie zamkniętego napinacza. Jeżeli da się otworzyć bez równoczesnego trzymania uchwytu zwalniającego - nie kupuj! Pas może się otworzyć w czasie jazdy i spowodować nieszczęście lub mandat za luźno zwisające pasy. Sprawdź czy na części długiej i na krótkiej jest podane to samo LC. Pas powinien mieć instrukcję obsługi i kod identyfikacyjny / numer serii. Niestety, niektórzy producenci oszukują i mimo deklaracji zgodności z normą nie zapewniają jej spełniania. Kupuj u sprawdzonych dostawców! Pasy nie powinny być napinane do maksymalnej siły nie większej niż 50% LC. Minimalna wielość napięcia osiągana przy pasach wynosi ok. 10%

Mata

Wykonana ze specjalnego tworzywa ma za zadanie zwiększyć tarcie. W zależności od producenta jej współczynnik może być różny. Dobre maty charakteryzują się współczynnikiem tarcia wynoszącym 0,6. Aby mata była skuteczna, wystarczy podłożyć ją pod elementy stykające się ze sobą. Uwaga: Przed użyciem maty w przypadku przewozu ładunku z którego może wyciekać ciecz lub olej sprawdź dane producenta w zakresie właściwości sorpcyjnych maty!

Siatka

Wyróżniamy dwa rodzaje zabezpieczeń siatkami: - zabezpieczenie przestrzeni ładowni (od góry), - zabezpieczenie ładunku przez okrycie i docisk. Pierwszy rodzaj ma zastosowanie przy przewozie ładunków sypkich w kontenerach otwartych lub w pojazdach o otwartej przestrzeni ładunkowej. Ich niewątpliwą zaletą jest możliwość stosowania w samochodach różnych typów i różnych producentów oraz proste i szybkie mocowanie za pomocą pasów mocujących. Siatka dopasowuje się do kształtu ładunku, co zwiększa jakość mocowania. Ładunki mogą być mocowane siatką z zastosowaniem metody opasania lub mocowania odciągami. Zdolności mocujące są zależne od typu i gabarytów pojazdu. Typowe siatki przewidują mocowanie ładunków o masie od 500 do 1500 kg. Możliwość zwiększenia bezpieczeństwa mocowania jest oferowana dzięki zastosowaniu mat antypoślizgowych między ładunkiem a podłogą pojazdu.

Drążek

Umożliwiają wygodny i szybki podział powierzchni ładunkowej. Mogą być stosowane w pionie i w poziomie wewnątrz pojazdów między sztywnymi powierzchniami (chłodnie, naczepy zamknięte itp.). Najczęściej zakończenia są obustronnie gumowe lub zawierają antypoślizgowe stopki. Dopuszczalne obciążenie w zależności od siły tarcia między powierzchnią ładunkową a stopkami ślizga się przy obciążeniu powyżej 150 daN. Przy równomiernym obciążeniu maksymalnie 250 daN (Podano na przykładzie produktów firmy DOLEZYCH) Listwy (belki) kotwiczne Mocowany do belek burt, a także do innych listew umożliwia wygodny i szybki podział powierzchni ładunkowej. Dzięki wytrzymałości, szybkości montażu i braku konieczności posiadania punktów mocowania stanowi interesującą alternatywę bądź uzupełnienie pasów mocujących. Najczęściej wykonany z profili aluminiowych o wymiarach 125 x 30 m i długości dostosowywanej do pojazdu. Zaczepy stalowe z dźwignią zapewniającą pewne zamocowanie. Dopuszczalne obciążenie ślizga się, np. po belce aluminiowej pod obciążeniem powyżej 400 daN.

Lina stalowa

Minimalna siła rozrywająca nowej, niewykończonej liny stalowej okrągłej lub płaskiej powinna wynosić co najmniej 3 x LC. Dane istotne ze względu na możliwość użycia konkretnego produktu to:

"BL" (Breaking Load) - Siła zrywająca - jest to nominalna (a więc zakładana) siła, przy której dany element lub zestaw elementów się zerwie.
"MSL" (Maximum Securing Load) - Największa dopuszczalna siła, jaką można obciążyć dany element.
"CS" (Calculation Strength) - Dopuszczalne obciążenie robocze - jest to wynik podzielenia parametru "MSL" przez 1,5.

Używane są do mocowania ładunków ciężkich. MSL ulega redukcji, gdy środki są załamane na krawędziach. Jeśli krawędź jest "ostra", to skuteczność mocowania nie przekracza 25%.
Części metalowe mają wytrzymać podobnie jak w wypadku odciągów taśmowych i łańcuchowych siłę dwukrotnie większą niż zdolność mocowania.
Lina splotkowa powinna składać się zgodnie z EN 12385-4 z 6 splotek o zwykłym splocie z rdzeniem z włókna lub stali w sumie z co najmniej 114 drutów albo z 8 splotek o zwykłym splocie z minimalnie 152 drutami. Należy stosować wyłącznie liny stalowe splotkowe klasy 1770 o minimalnej średnicy 8 mm.
Pętle zabezpieczone nasadkami powinny być zgodne z EN 13411-3. Pętle zaplatane powinny spełniać wymogi EN 13411-2. Długość wolnej liny między końcami splotów powinna być co najmniej 15 razy większa niż nominalna średnica liny.
Długość pętli bez kauszy powinna być około 15 razy większa niż średnica liny. Szerokość pętli powinna stanowić mniej więcej połowę jej długości.
W tabeli obok zestawiono standardowe wymagania dla lin o określonych średnicach.

Łańcuch

Łańcuch powinien spełniać co najmniej wymagania normy EN 818-2:1996 lub w wypadku wciągników wielofunkcyjnych EN 818-7, klasa T.
Elementy łączące powinny spełniać wymogi normy EN 1677-1: Części składowe zawiesi. Bezpieczeństwo, klasa 8.
Elementy łączące i skracające powinny posiadać urządzenie zabezpieczające przed rozpięciem.
W wypadku urządzeń napinających ręcznych odskok końca urządzenia napinającego nie powinien przekraczać 150 mm. Nie należy stosować napinaczy typu dźwigniowego.
Napinacze śrubowe i napinacze krótkie (szybkie) powinny posiadać urządzenie zabezpieczające przed odpięciem lub rozluźnieniem.
Zdolność mocowania łańcuchów zgodnie z EN 12195-3 określono w tabeli.

Zamocowanie ładunku będzie zależało od jego stanu fizycznego (przedmiot, ciecz, itp.) oraz kształtu i dostępnych środków mocujących.

Ładunki stałe.

Mogą one występować pod różnymi postaciami (płyty, arkusze, rolki, płaskowniki itp.). Przewozi się je bezpośrednio na ładowni, na paletach, w specjalistycznych kontenerach i nieckach.

Ładunki sypkie.

Wszelkiego rodzaju piaski, żwir, gryz, granulat, pył lub niektóre produkty rolnicze. Przewozi się je bezpośrednio na ładowni, w kontenerach, pojemnikach stałych, workach, big bagach, itp. Przy przewozie ładunków sypkich bezpośrednio na ładowni konieczne jest zastosowanie plandek i osłon!!!

Ładunki płynne.

Przewożone w opakowaniach i cysternach. Każdy ładunek przemieści się, jeżeli siły wywierane przez ładunek na skutek poruszania się pojazdu przekroczą siły oporowe wywierane przez otoczenie.

METODY

Rozróżniamy dwie podstawowe metody mocowania ładunków.
Polegają one na:
- zwiększaniu tarcia (metoda siłowa),
- ustalaniu pozycji (metoda kształtowa).

W praktyce spotykamy sposoby mocowania polegające na łączeniu obu tych metod.
Sposób mocowania - to konkretne rozwiązania służące zamocowaniu. Podstawowe sposoby mocowania stosowane na co dzień wymieniamy poniżej.

• Poprzeczne opasanie. Należy do metody siłowej - czyli zabezpieczenie powstaje na skutek zwiększania tarcia. Jego istotą jest umocowanie ładunku środkiem przeciągniętym przez ładunek między co najmniej 2 punktami mocowania umieszczonymi poza ładunkiem. Środek mocujący wytwarza siłę, która prowadzi do zwiększania tarcia.

• Nałożenie czołowe - należy do metody kształtowej (ustalanie pozycji) i polega na zamocowaniu ładunku za pomocą nałożenia na czoło ładunku środków mocujących.

• Owinięcie - Metoda kształtowa - polega na owinięciu środkiem mocującym przewożonego ładunku oraz zamocowanie go na pojeździe. Często stosowna przy przewozie elementów maszyn i urządzeń.

• Zwiększanie tarcia - użycie maty. Należy do metody siłowej - zwiększanie tarcia. Polega na mocowaniu przedmiotów poprzez ułożenie ich na innych materiałach powodujących zwiększanie tarcia. W praktyce technika używana razem z innymi, jak np. poprzeczne opasanie.

• Unieruchamianie - blokowanie (należy do metody kształtowej - ustalanie pozycji). Polega na ograniczeniu wolnych przestrzeni lub możliwości przemieszczenia. W niektórych wypadkach stosuje się unieruchomienie przez kliny, kloce drewniane, często z użyciem gwoździ.

• Osadzanie - wariant techniki unieruchamiania. Polega na przyparciu ładunku do ścian czołowych, burt bądź kłonic. Najczęściej wymaga odpowiednio przygotowanych pojazdów. W praktyce osadzanie wykorzystywane jest wraz z innymi technikami i metodami zabezpieczania ładunku. Doskonale sprawdza się przy zabezpieczeniu ładunku przed przesunięciem.

• Wypełnianie próżnych przestrzeni - realizowane za pomocą różnych środków (belek, kartonów, poduszek powietrznych, podkładek) lub elementów konstrukcyjnych.

• Techniki mieszane - polegają na łączeniu powyższych sposobów oraz stosowaniu systemów mocujących, jak np. siatki powszechnie stosowane w lotnictwie czy transporcie morskim.


3. Kroki Właściwego Mocowania

Uniwersalny plan mocowania ładunku - kroki postępowania.

Wskazówki w zakresie mocowania poszczególnych rodzajów ładunków umieściliśmy w dalszej części aneksu.
Przystępując do mocowania ładunku zastosuj się do poniższych zaleceń.

PLAN MOCOWANIA ŁADUNKU

Stare przysłowie kierowców mówi - jeśli nie patrzysz gdzie jedziesz, to pojedziesz gdzie patrzysz.
W mocowaniu ładunków jest podobnie. Jeśli ułożenie i mocowanie ładunków opiera się na przypuszczeniach jest prawdopodobnym, że spotka nas najgorszy z możliwych scenariuszy. Nie zawsze będzie to wypadek, ale bardzo często zniszczeniu ulegnie ładunek lub przestrzeń ładowni pojazdu.
Optymalnym rozwiązaniem byłoby opracowanie przez producenta pojazdu planu standardowego dla konkretnego pojazdu w którym określone były by poszczególne rodzaje ładunków dopuszczonych (a w zasadzie wskazanych) do przewozu a także zalecenia w zakresie ich ułożenia i mocowania.
W praktyce plan mocowania ładunku będzie rozumiany jako świadome i celowe podejmowanie działań zmierzających do zabezpieczenia ładunku poprzez minimalizacje sił zmierzających do zmiany położenia ładunku. Często ma on charakter nieudokumentowany.
Jak przystąpić do planowego mocowania ładunków?
Doświadczenie szkoleniowe oraz konsultacje z kierowcami pozwalają na zaproponowanie następującego sposobu postępowania:

KROK 1 - ustal, czy dany ładunek może być przewożony w pojeździe. Zwróć uwagę, czy zastosowanie dodatkowych materiałów mocujących nie spowoduje przekroczenia dopuszczalnych parametrów.

KROK 2 - ustal masę ładunku i współczynniki tarcia. Dane te będą potrzebne do wyliczenia sił niezbędnych w transporcie. Większe tarcie może umożliwić skorzystanie z mniejszej ilości środków mocujących.

KROK 3 - ustal punkt ciężkości ładunku. Zwróć uwagę, czy środek ładunku nie znajduje się powyżej geometrycznego środka ciężkości. Jeśli tak będzie musisz ładunek dodatkowo zabezpieczyć przed przewróceniem. Układając ładunek na pojeździe zadbaj o odpowiednie obciążenie osi. Postępują zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Niewłaściwe jest zarówno przeciążenie osi jak i niedociążenie osi - szczególnie z tyłu.

KROK 4 - wylicz siły, które mogą powstać w transporcie z uwzględnienie parametrów zastosowanych środków mocujących.

KROK 5 - dobierz środki mocujące i zamocuj ładunek. Pamiętaj! w pierwszej kolejności zwiększaj tarcie! Zwróć uwagę na puste przestrzenie, które powstaną po ułożeniu ładunku. Spróbuj ładunek unieruchomić i jeśli jest to konieczne zabezpiecz środek ciężkości!

KROK 6 - sprawdź zamocowanie. Jeśli nie jesteś pewien, czy zastosowane zabezpieczenie jest wystarczające zastosuj dodatkowe środki mocujące. Środki mocujące nie powinny w żadnym wypadku niszczyć ładunku.